نکات مهم یادگیری زبان دوم (SLA= Second Language Acquisition )
آیا اینکه زبان مادری شما چیست، روی شیوه و سرعت یادگیری زبان انگلیسی یا مثلاً فرانسه و آلمانی تأثیر دارد؟
آیا برای یادگیری زبان، بهتر است گرامر و قواعد دستوری آن را به شکل صریح و مستقل یاد بگیریم؟ یا با خواندن و نوشتن و حرف زدن، به تدریج ساختارهای گرامری در ذهن ما تثبیت می‌شوند؟
اینکه از روی کتاب و با گوش دادن به پادکست های انگلیسی این زبان را یاد بگیریم، با اینکه در خیابان‌های لندن و نیویورک قدم بزنیم و حرف زدن مردم را بشنویم، از منظر یادگیری چه تفاوتی دارد؟ اصلاً آیا تفاوتی بین این دو شیوهی یادگیری وجود دارد؟
اخیرا شنیده ایم که شخصی از ایران خارج شده و بدلیل اینکه در محیط قرار گرفته توانسته زبان انگلیسی خیلی سریع یاد بگیرد و صریح صحبت کند . قرار گرفتن در محیط چه تاثیری در یادگیری زبان دارد؟
چگونه می‌توانیم با استفاده از امکاناتی که در اختیار داریم – هر چقدر کم و محدود – به عمیق‌ترین شکل ممکن زبان دوم را فرا بگیریم؟ آیا یادگیری زبان فرایندی پیچیده است ؟
در این مقاله میخواهیم به برخی از این سوالات و ابهامات پاسخ دهیم .
منظور از شکل عمیق، الزاماً تعداد کلمات بیشتر یا جمله بندی درست‌تر نیست. بلکه چیزی است که شاید بتوان آن را روح زبان نامید.
یک زبان، به ویژه هنگامی که می خواهید آن را از ابتدا یاد بگیرید ، باید سریع اتفاق بیفتد. بایستی خیلی سریع یک دستور زبان جدید یاد بگیرید، کلمات واژگان را به خاطر بسپارید، صحبت کردن را تمرین کنید . اما یادگیری یک زبان جدید نیازی به روند آهسته یا خسته کننده ندارد. اگرچه هیچ چیز نمی تواند جایگزین کار سخت و زحمت لازم باشد ، اما اگر استراتژی صحیح را دنبال کنید و خود را وقف این فرآیند کنید ، می توانید یک زبان جدید خارجی را به راحتی بیاموزید. این هشت مرحله را دنبال کنید ، این ها به شما کمک خواهند کرد که خیلی سریع و دور از تصور ذهنیتان زبان جدید را فرا بگیرید .
اصول اصلی یادگیری زبان
ابتدا اجازه دهید درمورد، نکاتی در یادگیری زبان دوم صحبت کنیم. تحقیقات در این زمینه نشان می دهد که سه عنصر اصلی برای یادگیری یک زبان جدید وجود دارد.
عنصر اول: اولین عنصر درک و فهم کلمات است که یک روش موثر برای تقویت مهارت خواندن و شنیدن به حساب می آید در معرض زبان جدید قرار گرفتن یکی از روشهای یادگیری و درک کلمات است.
عنصر دوم: دومین عنصر صحبت کردن و تولید کلام است به زبان دوم است.
عنصر سوم: سومین عنصر بررسی یا بازخورد آموزه هاست که اساساً به معنای شناسایی خطاها و ایجاد تغییر در پاسخ های زبان دوم است.
یاد گیری اصطلاحات و عبارت های خاص در کنار این سه عنصر کمک ویژه ای به یاد گیری زبان دوم می کند. این سه عنصر ساختار اصلی یادگیری زبان دوم هستند و یک برنامه مطالعه مؤثر ، هر سه را به حداکثر می رساند. هرچه بیشتر گوش دهید و بخوانید (ورودی) ، بیشتر صحبت می کنید و می نویسید (خروجی) ، بیشتر صحبت می کنید و بیشتر خطا می کنید از خطاهای خود یاد می گیرید (نقد و بازخورد) ، و نهایتا مهارت های زبانی شما بیشتر می شود. این همان مسئله ای است که به آن یادگیری توسط اشتباه یا Learning by mistakeمیگویند.
به جای دستورالعمل ها و قوانین سعی کنید الگوها را به خاطر بسپارید
در یادگیری زبان انگلیسی همواره سعی کنید الگوهای موجود در زبان را یافته و آنها را تصویر برداری ذهنی کنید. اگر سالها هم گرامر و دستور زبان یاد بگیرید بدون این الگو ها نمی توانید مکالمه کنید. برای صحبت کردن به زبان جدید بایستی مغز خود را با الگوهای موجود در زبان جدید آشنا کنید. برای حفظ کردن گرامرها تللاش بیهوده نکنید، بلکه به مثالها توجه کافی داشته باشید. مثلا همه می دانند که برای منفی کردن جملات باید چگونه عمل کنند اما عده ی معدودی می توانند خیلی سریع آن قواعد را هنگام صحبت کردن به کاربرده و سریع صحبت کنند. با تهیه ی فهرستی از الگوهای منفی کردن جملات و نگاه کردن به آنها می توانید،شیوه و الگوی منفی کردن را برای ذهنتان جا بیاندازید.
لغات را در عبارات و جملات یاد بگیرید. بعضی از واژه ها به تنهایی یک معنا دارند اما هنگامیکه در جملات و عبارات قرار می گیرند، معنایی کاملا متفاوت می دهند. در زبان انگلیسی تعداد این واژه ها بسیار زیاد است. سعی کنید در به کارگیری کلمات در جملات و عبارتها دقیق شوید. در گذشته، زبان شناسان به این مسئله اعتقاد داشتند که انسان ابتدا جملات را بشنود و سپس آنها را به بخش های کوچکتر تقسیم می کند، اما مطالعات اخیر نشان داده است که توجه مغز به جملات و عبارات بیشتر از کلمات است. ترتیب و توالی کلمات در عبارات و جملات کوتاه باعث می شود که حفظ و به خاطر سپاری کلمات راحت تر شود.
مصداق این مسئله در زبان فارسی ترکیب باد و باران است. توالی در جملات به خاطر سپاری را آسانتر می کند. حال اگر به دلایل متعدد زبان شناسی جای باد و باران عوض شود، به خاطر سپاری و کاربرد آن در جملات نیز مشکل تر می شود . گذشته از تمامی این تفاسیر به خاطرسپاری یک لغت به تنهایی خیلی سخت تر است، زیرا کلمات در اکثر مواقع، تنها یک معنی ندارند. اگر تنها یک معنی از لغتی را می دانید، لزوما نمی توانید از آن استفاده کنید. پس هنگام یادگیری زبان دوم، توجه کنید که چگونه از این کلمه در عبارات و جملات استفاده می شود. گاهی یک حرف اضافه ی کوچک معنی کل لغت را تغییر می دهد. پس دوستان محترم اگر می خواهید زبان آموزی برایتان لذت بخش باشد لغات را در عبارات بیاموزید. اگر این ترفندها را به کار گیریم خیلی سریعتر از معمول می توانیم زبان دوم را فرا گیریم. یادگیری با موسیقی در امر یاد گیری زبان بسیار موثر است.
راه های ایجاد علاقه برای یادگیری زبان کدامند؟
به قول معروف که می گوید ” هر زمان که ماهی را از آب بگیرید، تازه است”، برای یادگیری و تقویت راه هایی که منجر به ایجاد علاقه می شوند، هیچ وقت دیر نیست. شما تنها با به کاری گیری چند راه حل ساده می توانید دوباره حس آموزش را در خود زنده کنید. در ابتدا، دلایلی که شما را برای شروع یادگیری وارد راه کرد، به یاد آورده و حتی در جای یادداشت کنید. سپس ارزیابی نمایید که چقدر از حد انتظارات خود عقب هستید و می خواهید در چه مدت زمان به هدف خود برسید. با برنامه ریزی، کارهای سخت را به ساده ترین شکل ممکن تقسیم کنید تا هم دچار استرس و هم دل زدگی نشوید.
- تماشای یوتوب
شما به راحتی می توانید با ساختن یک اکانت از برنامه فوق العاده کاربردی یوتوب استفاده کنید. در این برنامه که هم در گوشی همراه و هم در سیستم های کامپیوتری قابل اجرا است، ویدیو ها و فیلم های زیادی را می توانید به زبان مورد نظرتان تماشا کنید. تنوع ویدیو در این برنامه به حدی زیاد است که شما قادر خواهید بود در هر حیطه ای به تماشا بپردازید و مهارت شنیداری و درک مطلب تان را بهبود ببخشید و در نهایت با ایجاد علاقه به یادگیری، دیدن ویدیو های بیشتر را در برنامه خود قرار دهید.
- تماشای سریال های جذاب
شاید باورش برای شما سخت باشد، اما تماشای سریال های جذاب و محبوب می تواند چنان علاقه ای در شما ایجاد کند که خودتان باورتان نشود. برای درک بهتر می توان به سریال فرندز (Friends) اشاره کرد. سریالی با موضوع روابط شخصی و اجتماعی در قالب طنز که علی رغم قدیمی بودن سال ساخت، توانست افراد زیادی را برای یادگیری زبان انگلیسی مجذوب خود کند.
- ضبط صدا
یکی دیگر از راه های ایجاد علاقه برای یادگیری، ضبط صدای خودتان است. شاید با خود بگوید که از شنیدن صدای ضبط شده تان بیزارید ولی باید بدانید که این روش در ابتدا این گونه به نظر می رسد. هنگامی که شروع به تمرین می کنید، بعد از چند بار مرور کردن، متن و یا مکالمه خود را ضبط کنید. با شنیدن صدای خود در حالی که به زبانی جدید صحبت می کنید، انگیزه ای برای خواندن و ضبط کردن بیشتر به دست می آورید. به علاوه اینکه، این روش سبب می شود تا اشتباهات لفظی و گرامری خود را درست کنید.
- داستان نویسی
منظور از داستان نویسی، نوشتن یک کتاب و یا متن بلند بالا به زبان دیگر نیست. بلکه منظور، نوشتن متن های کوتاه و ساده با داستانی خیالی است که گرامر و کلمات آن را می دانید. چه بسا که با نوشتن این گونه متن ها می توانید، دایره لغات خود را گسترش دهید. نوشتن به شما انگیزه درک مطلب و یادگیری بهتر آموزش های داده شده را می دهد.
- گوش دادن به پادکست و آهنگ
معمولا در پادکست ها و آهنگ ها نوع متن و گفتار کاملا متفاوت است. گوش دادن به این موارد آن هم به زبان دیگر، تاثیر شگرفی بر درک شما از فرهنگ، تقویت مهارت شنیداری و بهبود دایره واژگان تان می گذارد و باعث می شود تا انگیزه و علاقه مضاعفی برای یادگیری به شما القا شود.
پادکست هایی که به یادگیری زبان کمک میکنند را به زودی در یک وبلاگ جدید منتشر خواهد شد.
- ارتباط با افراد
ارتباط با افرادی که بر زبان مورد نظرتان مسلط هستند و یا با مردمانی که آن زبان مادری شان است، می تواند یادگیری را برای شما چالش برانگیز و لذت بخش کند. چرا که شما همواره به دنبال راهی می روید تا نظر آن ها را به مهارت زبانی خود و یا تسلط بر آن جلب کنید. برای ارتباط با این افراد میتوانید از گروه های مختلف در فضای مجازی استفاده کنید و با آنها ارتباطی دوستانه برقرار کنید .
البته نکته قابل توجه این است که داشتن یک شریک و دوست صمیمی که از نظر دانش زبانی در سطح شما قرار دارد و در گفتگو های خود سعی کنید که از زبان هدف خود استفاده کنید بسیار موثر است .
- خواندن کتاب
در کنار یادگیری ، از کتاب هایی که برای سطح شما در نظر گرفته شده است، استفاده کنید. شاید در نگاه اول این کار برای شما خسته کننده به نظر آید، ولی آن چنان تاثیری در علاقه و انگیزه ی شما دارد که باعث می شود تا کتاب های سطوح دیگر و یا کتاب های داستانی بخوانید.
- زمان یادگیری
یکی از مواردی که باید همیشه در نظر داشته باشید، زمانی است که در آن به آموزش می پردازید. تا حد امکان در زمان هایی که احساس راحتی، شادابی و انرژی مثبت دارید به درس خواندن مشغول شوید. به این ترتیب، آن حس درجا زدن به سراغ تان نخواهد آمد. حتی در نظر داشته باشید که وقت تمرین کردن تان بیش از حد نباشد، زیرا سبب می شود بعد از چند روز حس خوبی به یادگیری نداشته باشید.
سخنی با اساتید زبان و دانشجویان دوره TTC
در این قسمت میخواهیم به بررسی برخی ابعاد تخصصی یادگیری و اکتساب زبان دوم بپردازیم که خواندن آن برای شما اساتید خالی از لطف نیست
منبع این قسمت از وبلاگ سایت متمم است .
مفهوم SLA
در ابتدای مقاله از عبارت SLA یا Second Language Acquisition به معنای (فراگیری زبان دوم) استفاده شد.
second language learning یا یادگیری زبان دوم یا اصطلاح تازه‌ای نیست.
اما SLA به عنوان یک علم، نسبتاً جوان است.
علمی که می‌کوشد یاد گرفتن زبان دوم در انسان‌ها را مطالعه و بررسی کرده و نتایج آن را در اختیار ما قرار دهد.
علمِ فراگیری زبان دوم جایی در میانه‌ی زبان شناسی، روانشناسی شناختی و علم آموزش قرار می‌گیرد.
چرا به جای یادگیری زبان دوم، معمولاً از اصطلاح فراگیری زبان دوم استفاده می‌شود؟
در زبان انگلیسی، هر دو دو لغت Learning و Acquisition برای یادگیری زبان به کار می‌روند.
اما Acquisition کمی عمیق‌تر است و به این اشاره دارد که زبان، بخشی از وجود ما شده است.
هر یک از ما با گوش دادن به یک فیلم یا چند روز زندگی در کشوری دیگر، چند کلمه یا جمله از یک زبان خارجی را یاد می‌گیریم.اما درونی شدن آن زبان و اینکه به بخشی از سیستم کلامی ما تبدیل شود، چیز دیگری است.
به همین علت، اگر اصرار داشته باشید دقت علمی را در صحبت‌های خود به کار بگیرید، منطقی است بین این دو مورد تفاوت قائل شوید.
زبان شناس‌ها ترجیح می‌دهند به جای یادگیری زبان دوم از اصطلاح فراگیری زبان دوم استفاده کنند؛ چون فراگرفتن در دل خود، پیام درونی شدن را نیز دارد.
نخستین کسانی که روی بحث SLA کار کردند (مثلاً Pit Corder در دهه‌ی ۶۰ میلادی) اصرار داشتند با تفکیک Input و Intake، به این تمایز توجه داشته باشند:
- هر آنچه ما در محیط می‌شنویم و می‌بینیم و می‌خوانیم، Input (ورودی) است.
- اما آنچه در درون ما هضم و جذب می‌شود و در ساختار ذهن‌مان نهادینه می‌شود، Intake است.
فراگیری زبان دوم با فراگیری یک زبان خارجی چه تفاوتی دارد؟
این هم از اصطلاحاتی است که ما به سادگی به جای یکدیگر به کار می‌بریم. اما احتمالاً یک متخصص SLA با شنیدن آن دلگیر خواهد شد.
در SLA، یک روش استاندارد برای ارجاع به زبان‌ها وجود دارد.
متخصصان فراگیری زبان دوم زبان‌ها را به صورت L1 و L2 و L3 و مانند این‌ها نام‌گذاری میکنند.
منظور از L1 همان زبان مادری است؛ نخستین زبانی که همه‌ی ما می‌آموزیم.
L2 دومین زبانی است که می‌آموزیم و به همین ترتیب L3 زبان سوم خواهد بود.
با توجه به اینکه مکانیزمهای یادگیری L1 و L2 الزاماً یکسان نیست و نیز نمی‌توان به سادگی ادعا کرد که L3 هم درست مانند L2 آموخته می‌شود، متخصصان SLA ترجیح می‌دهند به جای یادگیری زبان خارجی از اصطلاح یادگیری / فراگیری زبان دوم استفاده کنند. تا دقیقاً مشخص باشند که راجع به چندمین زبان صحبت میکنند.
آیا متخصصان فراگیری زبان دوم تجربه‌ی معلمان زبان را گردآوری و تدوین میکنند؟
متخصصان SLA تأکید دارند که آموزش زبان و یادگیری زبان دو مقوله‌ی متفاوت هستند.
علوم آموزشی، فرد آموزش‌دهنده را محور توجه خود قرار می‌دهند و علم یادگیری، حول فردِ یادگیرنده شکل می‌گیرد.
البته بی‌تردید این دو را نمی‌توان به صورت مطلق از یکدیگر جدا کرد. اما در بحث یادگیری زبان دوم، سوال کلیدی این است که یک زبان تازه چگونه در ذهن ما و شما تثبیت می‌شود؛ نه اینکه چگونه به ما زبان را یاد می‌دهند.
این را هم میتوانید حدس بزنید که وقتی به شیوهی یادگیری توجه می‌کنیم، یکی از نخستین مشتریان و استفاده‌کنندگان دستاورد این علم، معلم‌ها و سیستم‌های آموزش زبان هستند. چون می‌خواهند با تکیه بر دستاوردهای این علم، اثربخشی آموزش خود را افزایش دهند.
SLA پاسخ چه سوال‌هایی را جستجو می‌کند؟
اجازه بدهید برخی از این سوال‌ها را با هم مرور کنیم:
- یادگیری L1 و L2 چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟
- تاثیر زبان مادری بر یادگیری زبان دوم (L2) چیست؟
- مکالمه و مطالعه، هر کدام بر چه بخشی از یادگیری زبان تأثیر دارند؟
- تاثیر تفاوت‌های فردی ما انسان‌ها در یادگیری زبان خارجی (L2 و L3 و زبان‌های بعدی) چیست؟
- آیا جنسیت در سرعت و کیفیت فراگیری زبان دوم تأثیر دارد؟
- نقش ورودی‌ها، در کیفیت و سرعت یادگیری زبان دوم چیست؟ (مثلاً فیلم دیدن با روزنامه خواندن یا خبر گوش دادن)
- آیا دوره‌ای وجود دارد که بگوییم L2 را در آن مقطع زمانی بهتر از مقاطع دیگر می‌توان آموخت؟
- آیا کسی که L2 را یاد می‌گیرد، می‌تواند هدف خود را این بگذارد که روزی زبان دوم را درست مانند L1 در ذهن خود تثبیت کند؟
- شیوهی آموزش دادن، چه تأثیری بر یادگیری زبان دوم دارد؟ کلاس های آموزش زبان، با رعایت چه نکاتی می‌توانند کیفیت و دوام آموزشهای خود را افزایش دهند؟
ده‌ها سوال دیگر را نیز می‌توانیم به فهرست بالا بیفزاییم.
اما باید به خاطر داشته باشیم که این علم نسبتاً جوان است و به تازگی نیم قرن از شکل گرفتنش گذشته است.
بنابراین، ضمن اینکه پاسخ بسیاری از سوالات خود را می‌توانیم در تحقیقات و مطالعات دانشمندان یادگیری زبان دوم بیابیم، باید انتظار داشته باشیم که هنوز برای پرسش‌های بسیار بیشتری، پاسخ قطعی و دقیق نداشته باشند.
بسیار خرسندیم که تا پایان مقاله جاری همراه ما بودید . در آخر از شما عزیزان میخواهیم اگر نقد و نظری نسبت به این مقاله دارید در قسمت نظرات ، نظر خود را ثبت نمایید
نویسنده : امیرحسین قدیمی
ایمیل نویسنده : a.h.ghadimy@gmail.com
